ประวัติศาสตร์ของ “สามก๊ก” (Three Kingdoms) ในความเป็นจริงคือช่วงเวลาหนึ่งของประวัติศาสตร์จีนที่บ้านเมืองแตกออกเป็นสามอาณาจักรใหญ่ โดยทั่วไปนักประวัติศาสตร์จะกำหนดช่วงเวลานี้ระหว่าง ค.ศ. 220 ถึง ค.ศ. 280
เรื่องราวของสามก๊กที่คนส่วนใหญ่รู้จักกันนั้นอ้างอิงจาก “สามก๊กฉบับวรรณกรรม” (Romance of the Three Kingdoms) ซึ่งเขียนโดย หลัว กวั้นจง ในสมัยราชวงศ์หมิง โดยมีเค้าโครงมาจาก “จดหมายเหตุสามก๊ก” (Sanguozhi) ซึ่งเป็นบันทึกประวัติศาสตร์จริง
นี่คือรายละเอียดประวัติศาสตร์ยุคสามก๊ก (ค.ศ. 220–280) อย่างละเอียด:
1. จุดเริ่มต้น: ปลายราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (ก่อน ค.ศ. 220)
จุดเริ่มต้นของความวุ่นวายไม่ได้เกิดขึ้นพร้อมกับการก่อตั้งสามก๊ก แต่เริ่มจากความเสื่อมของราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (Eastern Han Dynasty)
1.1 กบฏโพกผ้าเหลือง (ค.ศ. 184)
- สาเหตุ: ความอ่อนแอของจักรพรรดิ (พระเจ้าเลนเต้) การฉ้อฉลของขุนนางขันที และความอดอยากของผู้คน
- เหตุการณ์: จางเจี่ยว (เตียวก๊ก) เป็นผู้นำกลุ่มชาวนาลุกฮือขึ้นต่อต้านราชสำนัก โดยใช้ผ้าเหลืองโพกศีรษะเป็นสัญลักษณ์
- ผลกระทบ: แม้กบฏจะถูกปราบปรามในที่สุด แต่การลุกฮือครั้งนี้ทำให้ศูนย์กลางอำนาจของราชวงศ์ฮั่นสั่นคลอนอย่างหนัก และส่งผลให้ ขุนศึกท้องถิ่น มีอำนาจและกองกำลังเป็นของตนเองเพื่อปกป้องพื้นที่ของตน
1.2 การขึ้นสู่อำนาจของตั๋งโต๊ะ (ค.ศ. 189)
- เหตุการณ์: หลังการสวรรคตของจักรพรรดิเลนเต้ โฮจิ๋น (เหอจิ้น) แม่ทัพใหญ่ถูกขันทีสังหาร ตั๋งโต๊ะ (ต่งจั๋ว) ขุนศึกจากมณฑลปิงโจว ใช้โอกาสนี้ยกทัพเข้าเมืองหลวง (ลกเอี๋ยง)
- การยึดอำนาจ: ตั๋งโต๊ะปลดพระเจ้าฮั่นเส้าตี้ (จักรพรรดิองค์ปัจจุบัน) และตั้งพระเจ้าเหี้ยนเต้ (จักรพรรดิองค์สุดท้ายของราชวงศ์ฮั่น) ขึ้นเป็นหุ่นเชิด จากนั้นย้ายเมืองหลวงไปยัง เตียงอั๋น (ฉางอาน) และกุมอำนาจเบ็ดเสร็จ
- ผลลัพธ์: การกระทำของตั๋งโต๊ะสร้างความไม่พอใจอย่างมาก นำไปสู่การรวมตัวกันของขุนศึกพันธมิตรที่นำโดย อ้วนเสี้ยว เพื่อต่อต้านตั๋งโต๊ะ
1.3 ศึกกวนตู้และการรวมแผ่นดินเหนือ (ค.ศ. 200)
- โจโฉรวบรวมอำนาจ: หลังตั๋งโต๊ะถูกสังหาร อำนาจของราชวงศ์ฮั่นก็ถึงจุดแตกหัก ขุนศึกต่าง ๆ ต่อสู้กันเองเพื่อช่วงชิงพื้นที่
- สงครามสำคัญ: โจโฉ (เฉาเชา) ซึ่งกุมตัวพระเจ้าเหี้ยนเต้ไว้ที่เมือง ฮูโต๋ (สวี่ชาง) เพื่ออ้างความชอบธรรม ได้ทำศึกตัดสินชะตากรรมกับ อ้วนเสี้ยว ที่ กวนตู้ (กวันตู้)
- ผลลัพธ์: โจโฉได้รับชัยชนะอย่างเด็ดขาด ทำให้เขาสามารถ รวมแผ่นดินทางตอนเหนือของจีนไว้ได้ทั้งหมด ถือเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในช่วงปลายราชวงศ์ฮั่น
1.4 ยุทธการที่ผาแดง (ค.ศ. 208)
- เหตุการณ์: โจโฉยกทัพใหญ่ลงใต้เพื่อปราบปราม เล่าปี่ (หลิวเป้ย) และ ซุนกวน (ซุนฉวน) เพื่อรวมจีนให้เป็นหนึ่ง
- พันธมิตร: เล่าปี่และซุนกวนตระหนักถึงภัยคุกคาม จึงรวมกำลังเป็นพันธมิตรกัน โดยมี จิวยี่ และ จูกัดเหลียง (ขงเบ้ง) เป็นมันสมอง
- ผลลัพธ์: ทัพพันธมิตรเอาชนะกองทัพโจโฉได้ที่ ผาแดง (ชื่อปี้) ชัยชนะครั้งนี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะ ยับยั้งการรวมแผ่นดินจีนของโจโฉ และทำให้แผ่นดินจีนถูกแบ่งออกเป็นสามส่วนอย่างเป็นรูปธรรม
2. ยุคสามก๊ก (ค.ศ. 220–280)
หลังจากยุทธการที่ผาแดง พื้นที่ที่ขุนศึกทั้งสามครองอยู่ก็ค่อย ๆ พัฒนาเป็นอาณาจักรของตนเอง
2.1 การสถาปนาอาณาจักร
- ค.ศ. 220: การล่มสลายของฮั่น โจผี บีบบังคับให้พระเจ้าเหี้ยนเต้สละราชสมบัติ และสถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิแห่ง วุยก๊ก (ราชวงศ์วุ่ย) ถือเป็นการสิ้นสุดอย่างเป็นทางการของราชวงศ์ฮั่น
- ค.ศ. 221: จ๊กก๊ก เล่าปี่ ซึ่งอ้างตนเป็นเชื้อสายราชวงศ์ฮั่นและต้องการกอบกู้ราชวงศ์ ได้สถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิแห่ง จ๊กก๊ก (ราชวงศ์ฮั่น) ที่เมืองเฉิงตู
- ค.ศ. 229: ง่อก๊ก ซุนกวน สถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิแห่ง ง่อก๊ก (ราชวงศ์อู๋)
2.2 เหตุการณ์สำคัญในยุคสามก๊ก
- ศึกอิเหลง (ค.ศ. 222): เล่าปี่ยกทัพใหญ่ไปโจมตีง่อก๊กเพื่อแก้แค้นให้กวนอูที่ถูกสังหาร แต่พ่ายแพ้ต่อแผนการของ ลกซุน แม่ทัพง่อก๊ก เล่าปี่สวรรคตในเวลาต่อมา
- การรณรงค์ของขงเบ้ง: หลังเล่าปี่สิ้น จูกัดเหลียง (ขงเบ้ง) รับหน้าที่เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระเจ้าเล่าเสี้ยน โอรสของเล่าปี่ และได้ดำเนินการ บุกวุยก๊กทางเหนือถึง 5 ครั้ง เพื่อสานต่อปณิธานการฟื้นฟูราชวงศ์ฮั่น แต่ไม่สำเร็จและเสียชีวิตในกองทัพ (ค.ศ. 234)
- ความรุ่งเรืองของง่อก๊ก: ง่อก๊กของซุนกวนรักษาอำนาจทางตอนใต้ได้มั่นคงและมีการพัฒนาเศรษฐกิจทางใต้
3. จุดจบ: การรวมแผ่นดินโดยราชวงศ์จิ้น
การสิ้นสุดของยุคสามก๊กมาจากการช่วงชิงอำนาจภายในของ วุยก๊ก เอง
3.1 การผงาดขึ้นของตระกูลสุมา
- การยึดอำนาจในวุยก๊ก: ในวุยก๊ก อำนาจที่แท้จริงเริ่มตกไปอยู่ในมือของตระกูล สุมา (ซือหม่า) โดยเฉพาะ สุมาอี้ และลูกชาย คือ สุมาสูและสุมาเจียว ตระกูลสุมาค่อย ๆ กำจัดตระกูลโจออกจากการปกครอง และควบคุมราชสำนักวุยก๊กไว้ได้เบ็ดเสร็จ
3.2 การล่มสลายของจ๊กก๊ก (ค.ศ. 263)
- การพิชิต: สุมาเจียว สั่งให้ทัพวุยก๊กบุกจ๊กก๊กอย่างเต็มกำลัง แม้มีขุนพลอย่าง เกียงอุย คอยต้านทาน แต่สุดท้าย จ๊กก๊กก็อ่อนแอลงมากเนื่องจากการบริหารที่ผิดพลาดของเล่าเสี้ยน (อาเต๊า)
- ผลลัพธ์: จ๊กก๊กเป็นอาณาจักรแรกที่ล่มสลาย ถูกผนวกเข้ากับวุยก๊ก
3.3 การก่อตั้งราชวงศ์จิ้นและรวมแผ่นดิน (ค.ศ. 265 และ ค.ศ. 280)
- ค.ศ. 265: สุมาเอี๋ยนสถาปนาจิ้น สุมาเอี๋ยน (หลานชายของสุมาอี้ และลูกชายของสุมาเจียว) ได้บีบบังคับให้จักรพรรดิองค์สุดท้ายของวุยก๊กสละราชสมบัติ และสถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิ พระเจ้าจิ้นอู่ตี้ ก่อตั้ง ราชวงศ์จิ้นตะวันตก (Western Jin Dynasty) ขึ้นแทนที่วุยก๊ก
- ค.ศ. 280: การรวมแผ่นดิน ราชวงศ์จิ้นยกทัพใหญ่ไปปราบ ง่อก๊ก ที่เป็นก๊กสุดท้าย ซุนโฮ (ซุนโฮ่ว) จักรพรรดิองค์สุดท้ายแห่งง่อก๊กยอมจำนน เป็นการสิ้นสุดยุคสามก๊กอย่างสมบูรณ์ และแผ่นดินจีนกลับมารวมกันเป็นหนึ่งภายใต้ราชวงศ์จิ้น
